ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913

Από τη σειρά των ημερολογίων που άφησε ο Φίλιππος Στ. Δραγούμης, αναμφισβήτητα το πιο ενδιαφέρον είναι εκείνο που αναφέρεται στη περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913. Το τμήμα αυτό του ημερολογίου που εκδίδεται σήμερα παρουσιάζει διπλό ενδιαφέρον. Από τη μία μεριά αποτελεί ένα ιστορικό τεκμήριο για τη μελέτη της περιόδου εκείνης, μια και προέρχεται από αυτόπτη μάρτυρα που περιγράφει μέρα με τη μέρα τα όσα συμβαίνουν, ενώ παράλληλα παρακολουθούμε τα συναισθήματα που γεννιούνται σ' ένα νέο ευαίσθητο άνθρωπο με ανάλογη μόρφωση και διαμορφωμένο ύφος και γλώσσα. Η ιστορική αξία του ημερολογίου αυξάνεται όμως, γιατί ο Δραγούμης, ενώ με την επιστράτευση του 1912 (Σεπτ.) ξεκίνησε ως απλός στρατιώτης-δεκανέας, σε λόχο του 1ου Συντάγματος, ύστερα από τον τραυματισμό του στο Σαρανταπόρο, δεν επέστρεψε στη μονάδα του αλλά τοποθετήθηκε στο Επιτελείο, χωρίς ο ίδιος να το έχει επιδιώξει, και μάλιστα στο κρυπτογραφικό τμήμα. (Ι. Κ. Μαζαράκης-Αινιάν, απόσπασμα από την εισαγωγή)