ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΨΕΥΔΟΣ ΚΑΙ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ

Ο άνθρωπος αδυνατεί να επιθυμεί από μόνος του: τον αντικείμενο της επιθυμίας του πρέπει να του το υποδεικνύει κάποιος τρίτος. Αυτός ο τρίτος μπορεί να είναι ξένος ως προς τη μυθιστορηματική πλοκή, όπως τα εγχειρίδια ιπποσύνης για το Δον Κιχώτη ή τα ερωτικά μυθιστορήματα για την Έμμα Μποβαρύ. Τις περισσότερες φορές αποτελεί μέλος της μυθιστορηματικής πλοκής: το πρόσωπο που υποβάλλει τις επιθυμίες τους στους ήρωες του Σταντάλ, του Προυστ ή του Ντοστογιέφσκι είναι και το ίδιο ένα από τα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Ανάμεσα στον ήρωα και στον διαμεσολαβητή του αναπτύσσονται τότε ιδιάζουσες σχέσεις θαυμασμού, ανταγωνισμού και μίσους. Ο Ρενέ Ζιράρ συγκρίνει με τρόπο ιδιαίτερα οξυδερκή τη ματαιοδοξία του Σταντάλ, τον σνομπισμό του Προυστ και τη γεμάτη μίσος ειδωλολατρία του Ντοστογιέφσκι. Όμως ο Ρενέ Ζιράρ δεν αναθεωρεί μόνον την κατανόηση των μεγαλύτερων αριστουργημάτων της μυθιστορηματικής γραμματείας, μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να γνωρίσουμε καλύτερα την ανθρώπινη ψυχή. Νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι, μας λέει, αυτόνομοι ως προς τις επιλογές μας, είτε πρόκειται για μια γραβάτα είτε για μια γυναίκα. Ρομαντική αυταπάτη! Στην πραγματικότητα επιλέγουμε τα αντικείμενα που επιθυμεί ήδη κάποιος άλλος... Ο Ρενέ Ζιράρ εντοπίζει παντού αυτό το φαινόμενο της τριγωνικής επιθυμίας: στη διαφήμιση, στη φιλαρέσκεια, στην υποκρισία, στον ανταγωνισμό των πολιτικών κομμάτων, στον μαζοχισμό και στον σαδισμό, κ.λπ. Ένα σημαντικό βιβλίο, γραμμένο με πνευματώδη ακρίβεια, το οποίο, μέσα από μια τελείως πρωτότυπη ανάλυση των διασημότερων μυθιστορημάτων όλων των εποχών, συμβάλλει στην κατανόηση ενός από τα πλέον αμφιλεγόμενα προβλήματα της δικής μας εποχής: ποια κίνητρα κρύβουν οι πλέον ελεύθερες, φαινομενικά, ανθρώπινες συμπεριφορές;