ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΡΙΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

Η σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία κατατάσσει τον Πάριο στους υπερσυντηρητικούς και αντιδιαφωτιστές, καθώς θεωρεί ότι καταπολέμησε δριμύτατα τις νεότερες Φυσικές Επιστήμες. Η άποψη αυτή, που διαμορφώθηκε ήδη από την εποχή του και γίνεται άκριτα αποδεκτή από αρκετούς ερευνητές, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Παρόλο που ο Πάριος δεν είναι επιστήμονας με τη στενή έννοια του όρου, διαθέτει κάποια μόρφωση στις νεότερες Φυσικές Επιστήμες (όπως στα Μαθηματικά και στην Αστρονομία), από τη φοίτησή του κοντά στον Ευγένιο Βούλγαρη και τον Νικηφόρο Θεοτόκη. Μολονότι στις αντιλήψεις του Παρίου για τις επιστήμες των Μαθηματικών και της Φυσικής συνυφαίνονται τα παλαιά με τα νέα στοιχεία, εντούτοις δεν τις απορρίπτει άκριτα. Ο Πάριος δεν είναι άκαμπτος συντηρητικός και αντιδιαφωτιστής, δεν αντικρούει συλλήβδην τις νεότερες Φυσικές Επιστήμες, μα τις αποδέχεται στο πλαίσιο της δικής του διττής γνωσιολογίας. Αντί να καταδικάσει τις Φυσικές Επιστήμες καθαυτές, κατακρίνει τον -από τη δική του οπτική- ανάρμοστο και ανεξέλεγκτο ζήλο για αυτές. Φρονεί ότι οι νεότερες Φυσικές Επιστήμες διερευνούν αποκλειστικά τον αισθητό κόσμο ενώ τα πορίσματα που αποκομίζουμε από αυτές δεν οδηγούν στη θεογνωσία. Με ένα προφητικό για την εποχή του λόγο μέμφεται την υπερβολική προσήλωση των συγχρόνων του στις Φυσικομαθηματικές Επιστήμες ως αποκλειστικό μέσο για την ανθρώπινη ανέλιξη. Θεωρεί δε ότι αυτή η κατάχρηση της θύραθεν σοφίας, που διασαλεύει την αρμονική σχέση της με την άνωθεν σοφία, μπορεί να επιφέρει ηθική κρίση και κατάπτωση.