ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΥΕΡΓΕΤΙΣΜΟΥ

Ο ευεργετισµός αποτέλεσε ένα φαινόµενο που αναµφίβολα επηρέασε τη διαµόρφωση πολλών πτυχών του νέου ελληνικού κόσµου. Η παρουσία του από τα προεπαναστατικά χρόνια µέχρι τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα αναδεικνύει όχι µόνο τη διάρκειά του, αλλά και τις διαφοροποιήσεις του ίδιου του φαινοµένου και της νοοτροπίας των ευεργετών. Πέρα από την ορατή και αναµφισβήτητη συµβολή του ευεργετισµού σε διάφορους τοµείς της κοινωνικής και οικονοµικής ζωής, η παρουσία και η δράση των ευεργετών επηρέασε σηµαντικά τις αντιλήψεις της κοινωνίας για τον ρόλο του κράτους, για τη διασύνδεση κράτους και ατόµου, οικονοµίας και πολιτικής, για τη διαµόρφωση, εντέλει, ποικίλων κοινωνικών προτύπων. Παρά την πολυδιάστατη φύση του και την αναµφισβήτητη συµβολή του στη νεοελληνική ιστορία, το φαινόµενο δεν έχει µελετηθεί επαρκώς σε όλες τις πτυχές του, ούτε έχει αντιµετωπιστεί συνολικά µε τα σύγχρονα εργαλεία της ιστορικής ανάλυσης. Το Μουσείο Μπενάκη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα πενήντα χρόνια από τον θάνατο του ιδρυτή του, του Αντώνη Μπενάκη, οργάνωσε το 2004 µια Ηµερίδα µε τίτλο "Το φαινόµενο του ευεργετισµού στη νεότερη Ελλάδα". Στην Ηµερίδα εκείνη συµµετείχαν ιστορικοί, µελετητές του φαινοµένου, οι οποίοι επικεντρώνοντας την έρευνά τους σε συγκεκριµένα ζητήµατα, κατέθεσαν απόψεις που πιστεύουµε ότι συνεισφέρουν στην περαιτέρω µελέτη του θέµατος. Τα Πρακτικά της εκδήλωσης αυτής, τα οποία παρουσιάζουµε σήµερα, θεωρούµε όχι µόνο ότι συνοψίζουν σε ένα βαθµό τις κατακτηµένες γνώσεις, αλλά και ότι προωθούν τη σχετική έρευνα. (από τον πρόλογο του Δημήτρη Αρβανιτάκη)