NONDA, ΕΞΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΤΕΧΝΗΣ

Ο κατάλογος εκδόθηκε με αφορμή την έκθεση "Nonda. Έξι δεκαετίες τέχνης, 1940-2000", Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο οδού Πειραιώς, 14 Δεκεμβρίου 2006 - 8 Φεβρουαρίου 2007. Ξεκινώ το κείμενό μου με την εξής παρατήρηση: η περίπτωση του ζωγράφου Επαμεινώνδα Παπαδόπουλου (Nonda) δεν καταγράφεται σε καμία από τις κυκλοφορούσες ιστορίες της νεοελληνικής τέχνης. Μόνη εξαίρεση η εντελώς πρόσφατη "Ιστορία των Ελλήνων" των εκδόσεων Τεγόπουλου - Μανιατέα (τομ. 14, 580). Άρα η πρωτοβουλία του Μουσείου Μπενάκη να οργανώσει αναδρομική παρουσίαση του έργου του λειτουργεί συγχρόνως και ως συμπλήρωση-αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, αλλά και ως ουσιαστική γνωριμία του ευρύτερου κοινού με το ιδιότυπο έργο αυτού του ιδιότυπου ζωγράφου. Γνώρισα προσωπικά τον ζωγράφο, βαριά όμως ασθενούντα, και το έργο του πριν από δύο περίπου χρόνια, και ομολογώ πως η διττή αυτή συνάντηση δεν ήταν εύκολη. Όπως συνήθως συμβαίνει με τις εξαιρετικές περιπτώσεις, εν αρχή υπήρξε ένα ξάφνιασμα, μια αντίδραση, μια ασυνείδητη άπωση εμπρός σε ό,τι μου φαινόταν, εκ πρώτης όψεως, ανοίκειο και δυσερμήνευτο. Από πού ερχόταν αυτό ο ζωγράφος και ποιες ήσαν οι αναφορές του; Πόση σχέση είχαν τα "σκάνδαλα" ή τα happenings που συνοδεύουν τόσο πανηγυρικά τη βιογραφία του, με το βαθύτερο περιεχόμενο του έργου του; Ποιο είναι το έργο του τελικά, και πώς αποτιμάται τόσο με τα εγχώρια όσο και με τα διεθνή μέτρα; Η απάντηση δεν είναι, και δεν θα έπρεπε να είναι, εύκολη. Ο Επαμεινώνδας Παπαδόπουλος, μαθητής του Σπύρου Βικάτου, φύσει και θέσει ατίθασος εξπρεσιονιστής και παθιασμένος εξερευνητής αυτής της terra incognita, που λέγεται σώμα και λειτουργία του σώματος (με τη διττή σημασία της λέξης "λειτουργία"), έρχεται στο Παρίσι το 1947 με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Ακολουθεί, δηλαδή, δρόμο παράλληλο με τον Ιάνη Ξενάκη, τον Κώστα Παπαϊωάννου, τον Γιάννη Σπυρόπουλο, τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον Κωνσταντίνο Ανδρέου, την Εύα Περσάκη, τον Κώστα Κουλεντιανό, τον Ιάσονα Μολφέση, τον Θάνο Τσίγκο, τον Γιάννη Γα