ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή με πάντοτε καινούριο και αυξανόμενο θαυμασμό και σεβασμό, όσο συχνότερα και σταθερότερα ασχολείται μαζί τους ο στοχασμός: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου. (Κάντ, "Κριτική του πρακτικού λόγου"). Η "Κριτική του πρακτικού λόγου" (1788) του Καντ (I. Kant, 1724-1804) είναι το κυριότερο συστηματικό ηθικό έργο του φιλοσόφου. Συγχρόνως αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κλασικά έργα της ηθικής, συγκρίσιμο με την "Πολιτεία" του Πλάτωνα ή τα "Ηθικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη. Κεντρικές έννοιες της σύγχρονης ηθικής θεωρίας -η ελευθερία, η αυτονομία, η θεμελίωση των ηθικών αρχών, η σχέση ηθικότητας και ευδαιμονίας, η θέση του Λόγου στην ηθική- εξετάζονται εδώ με έναν τρόπο που θεωρείται ότι επέχει θέση προτύπου για τη νεώτερη ηθική σκέψη γενικότερα. Έννοιες όπως η "κατηγορική προσταγή", το "καθήκον για το καθήκον", η διάκριση της γνώσης, από τη μια πλευρά, και του "γεγονότος" της ελευθερίας, από την άλλη, είναι τα κλασικά πλέον και χιλιοσχολιασμένα θέματα αυτής της πραγμάτευσης, που δεν φιλοδοξεί να υποδείξει τίποτε στους ανθρώπους, αλλά μόνο να διαπιστώσει με ποια κριτήρια οι ίδιοι κρίνουν ότι μια πράξη είναι ηθική και αισθάνονται σεβασμό για όποιον την έπραξε. Ο Κώστας Ανδρουλιδάκης, αφού μας έδωσε μια άρτια μετάφραση της "Κριτική της κριτικής δύναμης" (Ιδεόγραμμα, Αθήνα 2002), μας προσφέρει τώρα μια πολύ δουλεμένη μετάφραση του γλωσσικά δυσκολότερου έργου του Καντ, την οποία εφοδιάζει με κατατοπιστικά επιλεγόμενα που μας επιτρέπουν να εντάξουμε το έργο τόσο στην πορεία του φιλοσόφου όσο και στην ιστορία της φιλοσοφίας.