ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ

Είναι εύκολο να καταλογισθούν οι ευθύνες για τον κοινωνικό αποκλεισμό στην κρίση του κοινωνικού κράτους, στην διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και της αλληλεξάρτησης των κεφαλαίων και των τεχνολογιών. Πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό ότι και πριν από αυτές τις διαδικασίες, το κοινωνικά αποκλεισμένο άτομο ήταν παρόν, βολιδοσκοπώντας την κοινωνική ένταξη και την αντίστοιχη ενσωμάτωσή του, πιστοποιώντας έμμεσα ότι και ο κοινωνικός αποκλεισμός ήταν επίσης υπαρκτός.Αυτό που όμως δεν ήταν και δεν είναι γνώριμο και συνάμα εφικτό για την κάθε ατομική οντότητα, είναι από πού θα αντλούσε ή θα αντλήσει τα στοιχεία που μακροπρόθεσμα θα την αποκαθιστούσαν και θα την αποκαταστήσουν κοινωνικά: από τα υπόλοιπα μέλη της οποιασδήποτε οργανωμένης κοινωνίας ή από το οργανωμένο κράτος εποφθαλμιώντας την αρωγή του.