Η ΡΩΣΙΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται η ιστορία της Ρωσίας και των σχέσεών της με τα Βαλκάνια στην οργανική συνάφειά της με την ευρωπαϊκή ιστορία, μακριά επομένως από οριενταλιστικές θεωρήσεις. "Αποδελτιώνοντας τον ελληνικό περιοδικό Τύπο του 19ου αιώνα, διέκρινα ότι μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1854-1856) βαθμηδόν πρυτανεύει η αντίληψη για την εγγενή επεκτατικότητα του ρωσικού κράτους· η ρωσική εξωτερική πολιτική όλο και συχνότερα εκλαμβάνεται ως πανσλαβική. Αυτό, φυσικά, δεν συνιστά μια ελληνική ιδιοτυπία. Στην Ευρώπη, από τα τέλη του 18ου αιώνα, η Ρωσία προσλαμβάνεται ως ο εσωτερικός ευρωπαίος Άλλος, ενώ η εξωτερική της πολιτική στον 19ο αιώνα εκλαμβάνεται μέσα από το πρίσμα της ρωσοφοβίας . . . Αυτό το οποίο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα αποκαλείται επιθετικός, επεκτατικός πανσλαβισμός, στο εσωτερικό της ρωσικής ιντελλιγκέντσιας ονομάζεται σλαβικό ζήτημα, σλαβική ιδέα, σλαβική αμοιβαιότητα· και εννοεί, κατά την ορολογία της εποχής, την "εθνική αφύπνιση" των σλαβικών λαών, τις κοινές σλαβικές καταβολές καθώς και τη μεταξύ τους συνεργασία. Με άλλα λόγια, το θέμα αφορούσε στη διαμόρφωση των επιμέρους εθνικών σλαβικών ταυτοτήτων, της ρωσικής μη εξαιρουμένης· συνδεόταν με τα πολιτικά αιτήματα των νεαρών σλαβικών εθνικισμών και κυρίως με την "εθνική αρχή"· σχετιζόταν, τέλος, με όψεις της διεθνούς ζωής και διπλωματίας . . . Επέλεξα να παρακολουθήσω το σλαβισμό και τα διάφορα αφηγήματα περί ρωσικής ταυτότητας που προκύπτουν από αυτόν σε συνδυασμό με τη ρωσική εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα στο χώρο των Βαλκανίων και της λεγόμενης Οθωμανικής Ανατολής. Η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει την κατάργηση της διχοτομίας μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής και λαμβάνει υπόψη της το λεπτό για το 19ο αιώνα πρόβλημα του συσχετισμού μεταξύ αυτοκρατορίας και έθνους." (από τον πρόλογο της συγγραφέως)