Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΓΚΡΑΓΚΑΝΤΑ

Η "Γκραγκάντα" γράφεται το καλοκαίρι του 1972 και κυκλοφορεί το 1973. Πράξη αντίστασης στην πολιτική καταπίεση, κραυγή ελευθερίας. Είναι ακόμα, για τον ίδιο τον Ρίτσο, μια έξοδος από την ασφυκτική ατμόσφαιρα όπου αναπνέει η ποίησή του μετά το ΄67, τουλάχιστον ο κύριος κορμός της. Κι έχει κάτι το εκρηκτικό στη γλώσσα, στην εικονοπλασία, μια "επιθετικότητα" ασυνήθιστη για το ώριμο έργο του. Η έξοδος είναι ρωμαλέα. Νομοθετεί ηθικά και αισθητικά. Η γέννηση της "Γκραγκάντας" σημαδεύεται από μια διπλή δοκιμασία. Τη δοκιμασία ενός λαού με ακραία της έκφραση μια στρατιωτική δικτατορία. Και τη δοκιμασία ενός οράματος, που ρήγματα πολλά του προκαλέσανε έξω και μέσα του εχθροί. Αυτά τα δύο συγκλίνουν. Έρχεται δηλαδή το ποίημα να υπερκεράσει την κρίση ενός κινήματος ύστερα από μιαν ήττα, ήττα που οξύνει την ιδεολογική του κρίση σε οριακό σημείο. Είναι λοιπόν η "Γκραγκάντα" το βίαιο τίναγμα μέσα στον εφιάλτη. Η διεκδίκηση μιας προοπτικής, σχεδόν αυθαίρετη, σχεδόν παράλογη. Ένα καινούριο ιστορικό στοίχημα. Γιατί βέβαια, αν υπήρχε "γκραγκάντα", δε θα χρειαζόταν να την εφεύρουμε.