Η ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΩΜΕΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙ-ΗΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ ΤΟΥ Μ.ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ

H μελέτη αυτή αποπειράται να αναδείξει την ιδιοτυπία και την πρω­τοτυπία τής μυθιστορηματικής γραφής τού Μ. Καραγάτση. Η χωροχρονική λειτουργία στο έργο του, σε συνδυασμό με τη σκια­γρά­φηση χαρακτηριστικών αρχετυπικών μορφών αντι-ηρώων, απο­τυ­πώνει την κοινωνική και ιστορική κρίση τής κοινωνίας. Κάθε ατο­μι­κή ταυτότητα καθίσταται γενική αρχετυπική εικόνα τού καθολι­κού, σε μια μυθιστορηματική διαλεκτική πρωτότυπη και ιδιαίτερη. Ο Μ. Καραγάτσης ανατρέπει την παγιωμένη αφηγηματική φόρμα τής επο­χής του, πρωτοπορώντας με τη χρήση μοντέρνων εργαλείων αφή­γησης, τόσο σε επίπεδο αφηγηματικής δομής και τεχνικής, όσο και ιδεολογικού και ιστορικού φορτίου. Το παραγκωνισμένο «κοινω­νι­κό περιθώριο», ανθρώπινοι τύποι και ήρωες, που καλύπτουν ευρύ κοινωνικό και οικονομικό κοινωνικό φάσμα, βάλλονται αδιάκοπα σε έναν αδυσώπητο εσωτερικό και εξωτερικό αγώνα. Πρόκειται για μια γνήσια ρεαλιστική γραφή υψηλού ύφους και ήθους, ανάλογη της μπαλζακικής. Ο Μ. Καραγάτσης, χωρίς καμία διάθεση αντιγραφής ή μίμησης, ταράσσει τα λιμνάζοντα ύδατα της πεζογραφίας, αλλά και της αστικής ευπρέπειας, με ιδιότυπη τεχνική, προωθώντας τη μυθι­στο­ρηματική τέχνη στο όριο που συνιστά πια κεκτημένο για την αφη­γηματική τέχνη. Το ελληνικό μοντέρνο στην πιο ισχυρή λογοτε­χνι­κή αποτύπωσή του. Όλα τα παραπάνω διερευνώνται διεξοδικά στα μυθιστορήματα Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν (1933) και Γιού­γκερ­μαν (1938), όπου επιχειρείται η εξέταση της ελλαδικής ιστο­ρι­κής πραγματικότητας του Μεσοπολέμου, μέσα από τα αντιηρωικά δρώ­ντα πρόσωπα του Ρώσου Λιάπκιν και του Φιλανδού Γιούγκερ­μαν, με επίκεντρο το μεταβατικό κοινωνικό περιβάλλον τής Λάρισας και τού Πειραιά αντίστοιχα