ΕΛΠΙΔΑ ΚΑΙ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ

H ελπίδα και η απελπισία αφορούν κατεξοχήν σε ενδο-ψυχικές και δι-υποκειμενικές καταστάσεις. Δεν περιορίζονται όμως σ’ αυτές. Ως ρεαλιστικές πλευρές μιας κίνησης για ολοκλή­ρωση του πένθους, μπορεί να είναι και έμπρακτες εκδηλώσεις μιας προσπάθειας να παραμένει το Εγώ σε συγκρότηση. Στην περίπτωση της απελπισίας, μέσα από ακραίες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές όπως η αυτοκτονικότητα, στην περίπτωση της ελπίδας, κυρίως μέσα από την δημιουργική δράση. Όταν πάλι στηρίζονται στην άρνηση και στη ναρκισσιστική αναδίπλωση, οι ίδιες μπορεί να είναι όψεις μιας ατελούς ψυχικής εργασίας του πένθους. Από το άλλο μέρος, τόσο η μία όσο και η άλλη, μπορεί να ενώ­νουν αλλά και να χωρίζουν. Μπορεί η μια να είναι το αποτέλεσμα της άλλης, ή η άλλη της όψη. Μπορεί να οδηγούν στην αλλαγή, αλλά και να καθηλώνουν. Μπορεί ο τρόμος της μιας να φέρνει την άλλη. Μπορεί να προκαλούνται από πραγματικά γεγονότα και καταστάσεις αντικειμενικές, όπως οι κρίσεις –προσωπικές, συλλογικές ή κοινω­νικές– όμως ενίοτε χαρακτηρίζονται και από στοιχεία υπερβολής, πολλές φορές παράλογης, που οδηγούν σε καινούριες και δύσκολα διαχειρίσιμες πραγματικότητες.