ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ, ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ 1936-1944

Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέστρεψε το 1928 θριαμβευτικά στην εξουσία, έθεσε δύο στόχους στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική του: τη διασφάλιση των συνόρων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, και τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας, με τη δημιουργία μιας ισχυρής φιλελεύθερης αστικής τάξης. Την ίδια εποχή νέοι συγγραφείς, κυριώς πεζογράφοι, επιχειρούν να διαδραματίσουν, με το έργο και την αρθρογραφία τους, πρωταγωνιστικό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας. Στόχος τους είναι ο "εκσυγχρονισμός" της ελληνικής λογοτεχνίας και κυρίως της πεζογραφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας εισάγεται συστηματικά, κατά την περίοδο 1924-1936, η (μεγαλο)αστική τάξη στο ελληνικό μυθιστόρημα και αναλύονται τα χαρακτηριστικά της. Κατά την ίδια περίοδο παρατηρείται και εντυπωσιακή παραγωγή ελληνικών μυθιστορημάτων. Ωστόσο, το 1923 η Ελλάδα εισέρχεται σε νέα περίοδο οξείας κοινωνικής κρίσης, ενώ την ίδια εποχή στην Ευρώπη ανέρχονται στην εξουσία απολυταρχικές και δικτατορικές-φασιστικές κυβερνήσεις. Οι επιπτώσεις στη λογοτεχνία και ειδικότερα στην πεζογραφία εμφανίζονται λίγους μόνο μήνες μετά την εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας: στα χρόνια 1937-1939 διαπιστώνεται στο έργο των Έλληνων πεζογράφων της εποχής μια συνειδητή στροφή στο ιστορικό παρελθόν και στην ενδογενή παράδοση. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος θα αποτελέσει έναν ακόμη αποφασιστικό παράγοντα στην αλλαγή του θεματικού προσανατολισμού που θα ακολουθήσει η ελληνική πεζογραφική παραγωγή ως τη λήξη του Εμφυλίου το 1949. Για πρώτη φόρα εισάγεται τώρα στο μυθιστόρημα η περίοδος της Τουρκοκρατίας, μια περίοδος που έχει αποτελέσει ταμπού για το σύνολο της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής στην Ελλάδα από την ίδρυση του κράτους το 1830. Τα περισσότερα από τα πεζογραφικά έργα της περιόδου αυτής συγκαταλέγονται σήμερα στα "κλασικά" της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής.